Zastoinowa niewydolność serca (II-IV klasa wg NYHA). Kontrola szybkiej czynności komór u pacjentów z szybkim trzepotaniem i migotaniem przedsionków. Leczenie i profilaktyka nawracającego częstoskurczu nadkomorowego. β-metylodigoksyna zwiększa pojemność minutową serca (co znajduje odzwierciedlenie w zwiększonej diurezie), dzięki czemu łagodzi objawy prawokomorowej niewydolności serca spowodowanej przez układowe przekrwienie żylne oraz objawy lewokomorowej niewydolności serca. Produkt leczniczy zazwyczaj stosowany jest w terapii skojarzonej z inhibitorami ACE lub z lekami moczopędnymi.

Monitorowanie EKG jest wymagane tylko wtedy, kiedy leczenie trwa przez dłuższy czas oraz w tych przypadkach, kiedy produkt stosowany jest u pacjentów, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych związanych ze stosowaniem glikozydów naparstnicy (np. u pacjentów z ciężką chorobą serca lub nerek). Dawkę produktu leczniczego należy ściśle określić. Zwykle stosowane dawki są dawkami średnimi, które wymagają czasami znacznej zmiany w zależności od odpowiedzi pacjenta na leczenie. Początkowa dawka wynosi 0,15-0,6 mg, w zależności od tego, czy celem jest szybkie czy wolne nasycenie glikozydem. Większe dawki metylodigoksyny stosuje się w dawkach podzielonych. W leczeniu podtrzymującym pacjenci otrzymują produkt raz/dobę lub w dwóch dawkach podzielonych. Skuteczną kontrolę w zakresie odpowiedzi komór u pacjentów z migotaniem przedsionków można uzyskać stosując metylodigoksynę w doustnej dawce dobowej 0,2-0,3 mg. Tę dawkę dobową można podawać raz/dobę lub w dwóch dawkach podzielonych. W celu szybkiego uzyskania stanu nasycenia glikozydem w zastoinowej niewydolności serca produkt stosuje się w dawce 0,2 mg 3x/dobę przez 1 do 5 dni. U większości pacjentów stan nasycenia uzyskuje się w ciągu 2-3 dni. Skuteczne dawki podtrzymujące mieszczą się w zakresie 0,05-0,4 mg/dobę. U większości pacjentów skuteczne dawki produktu mieszczą się w zakresie 0,15-0,2 mg/dobę. Dawkę podtrzymującą można podawać raz/dobę lub w dwóch dawkach podzielonych. Dzieci i młodzież powyżej 10 lat. Dawkowanie jest takie samo, jak u dorosłych. Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek. Dawkę należy ustalać indywidualnie w zależności od czynności nerek pacjenta, a następnie modyfikować zgodnie z uzyskaną odpowiedzią na leczenie i stężeniem metylodigoksyny w osoczu. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek dawkę należy zmniejszyć. Dawkę określa się na podstawie Cl_Cr. Zalecana dawka początkowa dla pacjentów poddawanych dializie stanowi 30-50% zwykle zalecanej dawki. U pacjentów z bezmoczem stężenie metylodigoksyny w surowicy 1 mg/ml uzyskuje się po podaniu dawki 0,05 mg , zaś u pacjentów z Cl_Cr 0,8-1,25 ml/s po podaniu dawki dobowej 0,15-0,2 mg. Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby. Dawkę metylodigoksyny należy zmniejszyć. Całkowite stężenie glikozydu w surowicy po doustnym podaniu metylodigoksyny u pacjentów z marskością wątroby jest większe niż u zdrowych osób. Pacjenci w podeszłym wieku (powyżej 65 lat). Należy zachować ostrożność podczas stosowania metylodigoksyny u pacjentów w podeszłym wieku ze względu na zwiększoną wrażliwość i większe ryzyko działań niepożądanych. Dawkę należy ustalać indywidualnie w zależności od czynności nerek pacjenta, a następnie modyfikować zgodnie z uzyskaną odpowiedzią na leczenie i stężeniem metylodigoksyny w osoczu. Nadczynność i niedoczynność tarczycy. Metylodigoksynę należy stosować ostrożnie u pacjentów z chorobą tarczycy. U pacjentów z niedoczynnością tarczycy dawkę początkową i podtrzymującą należy zmniejszyć. U pacjentów z nadczynnością tarczycy obserwuje się względną niewrażliwość na metylodigoksynę, więc może być konieczne zwiększenie dawki.

Nadwrażliwość na substancję czynną, inne glikozydy naparstnicy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Migotanie komór i częstoskurcz komorowy. Blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia, zaburzenia czynności węzła zatokowego (z wyjątkiem pacjentów ze stymulatorem). Podejrzewane lub potwierdzone istnienie dodatkowej drogi przedsionkowo-komorowej (np. zespół Wolffa-Parkinsona-White’a). Hipokaliemia. Hipomagnezemia. Hiperkalcemia. Tętniak aorty piersiowej. Kardiomiopatia przerostowa zawężająca. Zespół zatoki tętnicy szyjnej. Podejrzenie zatrucia glikozydem naparstnicy. Jednoczesne dożylne podawanie soli wapnia.

Podczas stosowania metylodigoksyny pacjent powinien pozostawać pod nadzorem medycznym w celu uniknięcia działań niepożądanych spowodowanych przedawkowaniem. Toksyczne działanie metylodigoksyny występuje często i może być spowodowane zwiększonym stężeniem leku w osoczu lub zwiększeniem wrażliwości pacjenta na lek. Metylodigoksynę należy odstawić na 1 lub 2 dni przed planowaną kardiowersją (po podaniu metylodigoksyny ryzyko zaburzeń rytmu serca jest większe). Jeśli wykonanie kardiowersji jest konieczne (np. defibrylacja), należy zastosować najmniejsze skuteczne napięcie. Defibrylacja nie jest właściwą metodą w leczeniu zaburzeń rytmu uznanych za wywołane przez glikozydy naparstnicy. Specjalne środki ostrożności są wymagane podczas stosowania metylodigoksyny u pacjentów: ze znaczną bradykardią na skutek zaburzeń wytwarzania lub przewodzenia bodźców; z blokiem przedsionkowo-komorowym I stopnia; z hiperkaliemią; z ciężką chorobą płuc (ze względu na ryzyko zwiększonej wrażliwości mięśnia sercowego na glikozydy naparstnicy); z hipoksją; z zaburzeniami czynności tarczycy; z ostrym zawałem mięśnia sercowego (u tych pacjentów często występuje hipokaliemia i/lub prawdopodobieństwo skłonności do zaburzeń rytmu serca); z ostrym zapaleniem mięśnia sercowego, sercem płucnym; z zespołem złego wchłaniania lub po rekonstrukcji przewodu pokarmowego (może być konieczne zastosowanie większych dawek metylodigoksyny); którzy otrzymywali metylodigoksynę lub inne glikozydy naparstnicy w ciągu ostatnich 2 tygodni (dawkę metylodigoksyny należy zmniejszyć). Dawkę metylodigoksyny należy zmniejszyć w przypadku serca płucnego, niewydolności serca, zaburzeń elektrolitowych i zaburzeń czynności nerek. U pacjentów w podeszłym wieku należy ostrożnie dostosowywać dawkę, zwłaszcza jeśli stwierdza się u nich jeden lub więcej z wymienionych stanów. Ze względu na ryzyko zwiększonej toksyczności, należy zapobiegać wystąpieniu hipokaliemii, hiperkalcemii, hipomagnezemii, kwasicy i zasadowicy. Zaburzenia elektrolitowe mogą wpływać na wrażliwość organizmu na metylodigoksynę i na czynność tarczycy. Działanie metylodigoksyny zwiększa hipokaliemia, hipomagnezemia i hiperkalcemia, hipoksja i niedoczynność tarczycy. Niewrażliwość na działanie metylodigoksyny może być spowodowana nadczynnością tarczycy i hipokalcemią. Podczas leczenia metylodigoksyną należy monitorować stężenie leku w surowicy. Należy zachować ostrożność podczas stosowania metylodigoksyny u pacjentów z chorobą wątroby lub nerek. Ponieważ farmakokinetyka metylodigoksyny u pacjentów z niewydolnością nerek może być zmieniona, należy ocenić możliwość dostosowania dawki w zależności od stężenia leku w surowicy. Jeśli nie jest to wykonalne, można zastosować poniższe wskazówki. Zasadniczo dawkę należy zmniejszyć w przybliżeniu o taki sam procent, o jaki zmniejszony jest Cl_Cr. Jeśli nie oznaczono Cl_Cr, można go oszacować na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy (skr), stosując wzór: u mężczyzn : (140 – wiek)/skr; u kobiet (140 – wiek)/skr x 0,85. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek stężenie metylodigoksyny w surowicy należy oznaczać w przybliżeniu co 2 tyg., przynajmniej w początkowej fazie leczenia. Mimo niewydolności nerek stężenie kreatyniny u tych pacjentów może być prawidłowe ze względu na zmniejszona masę mięśniową i małe wytwarzanie kreatyniny. Toksyczne działanie metylodigoksyny może spowodować zaburzenia rytmu serca, a niektóre z nich mogą przypominać zaburzenia stanowiące wskazanie do stosowania leku (np. częstoskurcz przedsionkowy z różnego stopnia blokiem przedsionkowo-komorowym wymaga uwagi, gdyż rytm serca klinicznie przypomina migotanie przedsionków). W ocenie związku przyczynowego między działaniem niepożądanym a zastosowaniem metylodigoksyny należy uwzględnić tak istotne czynniki, jak stan kliniczny pacjenta, stężenie potasu w surowicy oraz czynność nerek i tarczycy. Hipokaliemia uwrażliwia mięsień serca na działanie metylodigoksyny, chociaż jej stężenie w surowicy może być w zakresie wartości leczniczych. Hipokaliemia może również wiązać się z dializą, niedożywieniem, biegunką, wymiotami, długotrwałą wyniszczającą chorobą (w podeszłym wieku) i długotrwałą niewydolnością serca (np. w wyniku stosowania leków moczopędnych). Metylodigoksyna może wywoływać fałszywie dodatnie zmiany w odcinku ST-T w zapisie EKG. Produkt zawiera laktozę jednowodną (35,5 mg w 1 tabl.), dlatego nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Produkt zawiera sacharozę (33,175 mg w 1 tabl.). Nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy. Metylodigoksyna może wywołać objawy ze strony OUN i zaburzenia oka, z możliwością upośledzenia reakcji. Pacjentów należy poinformować o ryzyku takich zaburzeń i odradzić w razie ich wystąpienia prowadzenie pojazdów lub obsługiwanie maszyn.

Interakcje mogą wynikać z działania na wydalanie nerkowe, wiązanie w tkankach, dystrybucję, zdolność wchłaniania jelitowego i wrażliwości na metylodigoksynę. Jeśli stosowany jest jednocześnie inny produkt leczniczy, dla ostrożności należy wziąć pod uwagę możliwość interakcji. W razie wątpliwości należy oznaczyć stężenie metylodigoksyny w surowicy. Nasilenie działania farmakologicznego metylodigoksyny i/lub jej toksyczności. Wapń (przeciwwskazane jest dożylne podawanie wapnia): nasila toksyczność glikozydu. Produkty lecznicze wpływające na równowagę elektrolitową, np. leki moczopędne, leki przeczyszczające (jeśli są nadużywane), penicylina benzylowa, amfoterycyna B, karbenoksolon, kortykosteroidy, ACTH, salicylany, sole litu: nasilają toksyczność glikozydu przez wywołanie hipokaliemii i hipomagnezemii. Antagoniści kanału wapniowego (np. werapamil, felodypina, diltiazem), kaptopryl, spironolakton, itrakonazol, chinina, atropina, leki przeciwarytmiczne (chinidyna, amiodaron, flekainid, propafenon), indometacyna, alprazolam, prazosyna, propantelina, antybiotyki [np. antybiotyki makrolidowe (klarytromycyna, erytromycyna i azytromycyna), tetracykliny, gentamycyna, trimetoprym], atorwastatyna, cyklosporyna, koniwaptan, rytonawir i sakwinawir: zwiększają stężenie metylodigoksyny w surowicy. β-adrenolityki mogą wydłużać czas przedsionkowo-komorowy przewodzenia i nasilić bradykardię. Pacjenci stosujący metylodigoksynę są bardziej wrażliwi na hiperkaliemię nasiloną przez suksametonium. Chlorek suksametonium, rezerpina, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, sympatykomimetyki, inhibitory fosfodiesterazy (np. teofilina): zwiększają ryzyko zaburzeń rytmu serca. Difenoksylan: zwiększa wchłanianie metylodigoksyny przez zmniejszenie ruchu jelit. Osłabienie działania farmakologicznego metylodigoksyny. Produkty lecznicze zwiększające stężenie potasu (spironolakton, kanrenonian potasu, amiloryd, triamteren, sole potasu): zmniejszają dodatnie działanie inotropowe metylodigoksyny i zwiększają ryzyko zaburzeń rytmu serca. Węgiel aktywny, kolestyramina, kolestypol, leki zobojętniające, kaolin, pektyny, niektóre osmotyczne leki przeczyszczające, sukralfat: zmniejszenie wchłaniania glikozydu przez wiązanie i zakłócenie krążenia wrotnego. Wymienione produkty należy przyjmować 2 h po produkcie leczniczym. Neomycyna, kwas para-aminosalicylowy, ryfampicyna, leki cytostatyczne, sulfasalazyna, metoklopramid, adrenalina, salbutamol, fenytoina, penicylamina, ziele dziurawca (Hypericum perforatum), akarboza: zmniejszają stężenie metylodigoksyny w surowicy. Metylodigoksyna jest substratem glikoproteiny P (P-gp). Inhibitory P-gp mogą zwiększyć stężenie metylodigoksyny w surowicy przez zwiększenie jej wchłaniania i/lub zmniejszenie wydalania nerkowego. Szybkość wchłaniania (czas potrzebny do osiągnięcia największego stężenia glikozydu w surowicy) i największe stężenia w surowicy były istotnie zmniejszone u pacjentów, którym podawano metylodigoksynę 30 minut po posiłku. Jednak wydaje się, że pokarm nie wpływa istotnie na zakres wchłaniania leku. Schemat dawkowania metylodigoksyny w określonym czasie w odniesieniu do posiłków jest ważnym czynnikiem. Możliwe wahania stężenia metylodigoksyny w osoczu po podaniu doustnym mogą być istotne klinicznie.

Istnieje ograniczona, umiarkowana ilość danych dotyczących stosowania glikozydów naparstnicy u kobiet w ciąży. U potomstwa szczurów i u królików otrzymujących w czasie ciąży glikozydy naparstnicy w dawkach kilkaset razy większych niż dawki stosowane u ludzi nie obserwowano zwiększenia częstości wad wrodzonych. Ryzyko dla płodu i/lub matki nie jest znane. Metylodigoksynę można stosować u kobiet w ciąży tylko wtedy, gdy spodziewana korzyść z leczenia przewyższa potencjalne ryzyko. Metylodigoksyna przenika do mleka kobiecego. Dotychczas nie zgłaszano żadnych działań niepożądanych na niemowlę. Metylodigoksynę można stosować w okresie karmienia piersią, jeśli jest to klinicznie wskazane. U każdej pacjentki należy rozważyć, czy spodziewana korzyść z leczenia przewyższa możliwe ryzyko dla dziecka.

Toksyczność metylodigoksyny jest taka sama jak toksyczność digoksyny. Dotyczy ona głównie przewodu pokarmowego, ośrodkowego układu nerwowego i serca. Objawy toksyczności glikozydów mogą występować łącznie z innymi objawami zatrucia lub oddzielnie; często są one widoczne przed wystąpieniem innych objawów zatrucia. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (rzadko) małopłytkowość, agranulocytoza. Zaburzenia układu immunologicznego: (rzadko) reakcje alergiczne (pokrzywka lub wysypka przypominająca szkarlatynę ze znaczną eozynofilią), rumień. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) zmniejszony apetyt (charakterystyczny dla zatrucia glikozydami naparstnicy). Zaburzenia psychiczne: (niezbyt często) bezsenność; (rzadko) koszmary senne, pobudzenie, splątanie, depresja, omamy i psychozy (po przedawkowaniu); (nieznana) majaczenie, apatia (po przedawkowaniu). Zaburzenia układu nerwowego: (niezbyt często) ból głowy; (pojedyncze przypadki) afazja; (nieznana) zawroty głowy, senność. Zaburzenia oka: (nieznana) zaburzenia widzenia, zaburzenia rozpoznawania kolorów. Zaburzenia serca: podczas leczenia metylodigoksyną mogą wystąpić działania niepożądane dotyczące układu krążenia, charakterystyczne dla zatrucia glikozydami naparstnicy: wszystkie postacie zaburzeń rytmu serca, przedwczesne skurcze komorowe (zespoły), bradykardia, rytm bliźniaczy serca i częstoskurcz przedsionkowy z blokiem przedsionkowo-komorowym. U pacjentów z migotaniem przedsionków, którzy otrzymywali metylodigoksynę, stężenie potasu w surowicy było nieznacznie większe, natomiast stężenie wapnia w surowicy nieznacznie mniejsze w porównaniu ze stężeniami u pacjentów otrzymujących digoksynę. Zaburzenia żołądka i jelit: (często) nudności (charakterystyczne dla zatrucia glikozydami naparstnicy), wymioty; (rzadko) biegunka, ból brzucha; (nieznana) zawał krezki. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (rzadko) toczeń rumieniowaty, uogólniona wysypka. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (rzadko) osłabienie mięśni. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (rzadko) ginekomastia. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (niezbyt często) uczucie zmęczenia; (nieznana) osłabienie, złe samopoczucie.

Objawy ogólnoustrojowego zatrucia są następujące: nudności, wymioty, zawroty głowy, biegunka, znaczne zmęczenie lub osłabienie, apatia, zagrażające życiu zaburzenia rytmu, zaburzenia rozpoznawania kolorów, splątanie lub depresja i omdlenie, halucynacje, majaczenie, drgawki. Zatrucie może również spowodować hiperkaliemię. Zatrzymanie akcji serca w wyniku asystolii lub migotania komór może zakończyć się zgonem. W początkowym okresie ostrego zatrucia należy opróżnić żołądek przez wywołanie wymiotów lub płukanie żołądka z jednoczesnym ścisłym monitorowaniem stanu pacjenta w oddziale intensywnej opieki medycznej. Pacjentowi można również podać węgiel aktywny, kolestyraminę lub kolestypol w celu zwiększenia klirensu glikozydu. Jeśli wystąpią objawy sercowe spowodowane ostrym lub przewlekłym zatruciem, działanie metylodigoksyny należy monitorować za pomocą EKG. Należy również monitorować stężenia elektrolitów i digoksyny w osoczu. Pacjentom z hipokaliemią i prawidłową czynnością nerek można podawać sole potasu; jednak nie można ich podawać pacjentom z hiperkaliemią lub całkowitym blokiem serca. U tych pacjentów należy zastosować leki przeciwarytmiczne, np. lidokainę i fenytoinę. W celu kontroli bradykardii można podać dożylnie atropinę; jest ona również podawana pacjentom z blokiem serca. W przewlekłym zatruciu często konieczne jest przerwanie leczenia. Dotyczy to pacjentów, u których objawy nie są ciężkie i występują zwykle wtedy, gdy spodziewane jest maks. działanie leku. W zaburzeniach przewodzenia wskazane jest wszczepienie czasowego rozrusznika serca; w utrwalonych komorowych zaburzeniach rytmu nieodpowiadających na kardiowersję należy podać fragmenty Fab przeciwciała wiążącego digoksynę. Hipokaliemię należy wyrównać podając doustnie lub dożylnie suplementy potasu, w zależności od sytuacji. Sole potasu mogą stanowić zagrożenie dla pacjentów z bradykardią lub blokiem serca wywołanym przez metylodigoksynę i w przypadku znacznego przedawkowania glikozydów naparstnicy przebiegającego z hiperkaliemią.

Metylodigoksyna (beta-metylodigoksyna) jest pochodną digoksyny. Charakteryzuje się lepszym profilem wchłaniania niż digoksyna ze względu na większą rozpuszczalność w tłuszczach. Metylodigoksyna jest estrem metylowym digoksyny: polarność jej cząsteczki jest mniejsza, a wchłanianie większe i szybsze. Metylodigoksyna jest metabolizowana do digoksyny: ma to wpływ na ogólne stężenie glikozydów i ich działanie kliniczne. U pacjentów z ostrą niewydolnością serca zaleca się stosowanie metylodigoksyny doustnie zamiast digoksyny stosowanej dożylnie. Działanie farmakologiczne metylodigoksyny i digoksyny jest takie samo. Podstawowym działaniem obu leków jest zahamowanie (Na⁺, K⁺ ) ATP-azy. Oba leki wywołują dodatnie działanie inotropowe, działając bezpośrednio ma mięsień sercowy, zarówno u pacjentów z prawidłową czynnością serca, jak również u pacjentów z zaburzeniami czynności serca. Wraz ze wzrostem kurczliwości zwiększała się pojemność minutowa serca, ciśnienie żylne zmniejszało się, zmniejszała się wielkość serca i wyrównawcza odruchowa tachykardia. Diureza zwiększała się wraz z poprawą hemodynamicznej czynności nerek. Glikozydy naparstnicy zmniejszają szybkość przewodzenia przedsionkowo-komorowego i wydłużają skuteczny okres refrakcji (ERP): aktywność nerwu błędnego jest zwiększona, działają one bezpośrednio na węzeł AV i posiadają aktywność sympatykolityczną. Działanie glikozydów na węzeł AV nie ujawnia się klinicznie, kiedy szybkość przedsionków jest wystarczająco mała, aby umożliwić powrót do stanu wyjściowego w obrębie węzła AV podczas każdego skurczu serca (jednak u pacjentów z nadkomorowymi zaburzeniami rytmu np. trzepotaniem i migotaniem przedsionków, liczba fal depolaryzacji docierających do komór jest zmniejszona). Glikozydy naparstnicy skracają nadkomorowy skuteczny okres refrakcji. Stosowane w dawkach terapeutycznych mogą wydłużać odstęp PR, skracać odstęp QT i obniżać odcinek ST. Efekty rejestrowane w zapisie EKG nie są wystarczające dla określenia stopnia nasycenia glikozydem.

1 tabl. zawiera 0,1 mg β-metylodigoksyny.